Met de veroordeling van ex-president Dési Bouterse leek het erop dat we eindelijk een donkere bladzijde uit de Surinaamse geschiedenis konden omslaan, maar dat gebeurt niet. De uitspraak zorgt juist voor veel verdeeldheid in de Surinaamse samenleving in Suriname en Nederland.
Voor de Krijgsraad sluit Bouterse op 30 november 2020 zijn verklaring af als volgt:
“Mevrouw de President en leden van de Krijsraad, ik zeg u, dat ik zeker weet dat … de geschiedenis ook mij zal vrijspreken van alle schuld aan het trieste, traumatische gebeuren van 8 december 1982. En laten we ons realiseren dat een wezenlijk deel van die geschiedenis besloten is in de documenten, die de voormalige kolonisator in zijn kluizen voor 60 jaar heeft opgeborgen”
Dit slaat aan bij zijn achterban: Nederland houdt iets verborgen, wat Bouterse vrij zou spreken. Volgens Bouterse plande Nederland in 1982 een ‘gevaarlijke militaire invasie’ die hij met het oppakken van 16 prominente Surinamers wist te voorkomen. De veelal jonge aanhang van Bouterse’s partij NDP bedient zich tot op vandaag van dit narratief, dat past in het frame van een Europese onderdrukker die zijn oud-kolonie niet los kan laten.
Filmmaakster Ananta Khemradj vindt het hoognodig dat Surinamers het gesprek aangaan, om daarna als land op eigen benen te staan. Het gaat haar niet om waarheidsvinding: daarvoor zijn rechters en journalisten. Haar streven is niets minder dan een proces van heling en verzoening tot stand te brengen tussen haar landgenoten Ze heeft daarbij vooral de toekomst van haar generatiegenoten voor ogen.
Welk geheim dossier ligt een Nederlandse kluis? En wat staat er in een rapport dat op mysterieuze wijze verdween? Speelde Nederland inderdaad een rol bij een couppoging in 1982? De Krijgsraad verwerpt in zijn veroordeling van Bouterse dit idee simpelweg met de constatering dat het “indertijd moeilijk was om met het buitenland te bellen”. Opmerkelijk genoeg is naar Bouterse’s stelling nooit serieus onderzoek gedaan. Ongetwijfeld heeft dat te maken met respect voor de 15 slachtoffers van 8 december 1982, die een heldenstatus hebben onder tegenstanders van Bouterse. Door de vraag te stellen of de ex-dictator mogelijk een punt heeft begeven we ons in een mijnenveld.
Daarmee slaat de twijfel bij Ananta toe. Geeft ze de man hiermee een ongewenst podium? Is dit wel een stap naar de door haar gewenste verzoening tussen haar landgenoten, of gooit ze hiermee olie op het vuur? Moet ze dit wel willen? De ene na de andere deur wordt in Anante’s gezicht dichtgeslagen.
Anderzijds: zonder een argument serieus te nemen kun je het ook niet ontkrachten, en blijft het rondzingen. Daarbij: kun je de Surinaamse samenleving ooit helen zonder te luisteren naar de andere partij?
Ondertussen komt Ananta in Suriname zelf het rapport over de decembermoorden op het spoor dat eerder onder onopgehelderde omstandigheden verdween. Ze doet een appèl op President Santokhi om er voor te zorgen dat alle stukken openbaar worden.
‘Beste Meneer Bouterse’ is een hoogstpersoonlijke film over een filmmaakster die bijna bezwijkt onder de verantwoordelijkheid die ze voelt.
Release 6 oktober.
NRC | filmtips dit najaar | 25 augustus 2022 |Dana Linssen
“Een pijnlijke, precieze brief aan Bouterse.”
NRC | interview Ananta | 21 september 2022 |Dana Linssen
“Een indrukwekkend en persoonlijk verslag.”
Nederlands Dagblad | interview Ananta | 22 september 2022
Documentairemaker Ananta Khemradj: ‘Bouterse en Rutte, geef ons toegang tot ons verleden
Volkskrant | Recensie **** | 6 oktober2022 | Kevin Toma
Het trauma van Suriname krijgt een menselijk gezicht in Beste meneer Bouterse
“Beste meneer Bouterse heeft dezelfde rusteloosheid die Khemradj voortdrijft, hetzelfde ongeduldige verlangen naar afsluiting. Ze had niet beter voelbaar kunnen maken wat er voor haar en Suriname op het spel staat.”
Parool | Recensie | 6 oktober 2022 | Roosje van der Kamp
Dappere poging om Surinaamse kampen te verenigen
“Khemradj toont haar strijd om de juiste manier te vinden om over het verleden van Suriname te praten. Daarbij is Beste meneer Bouterse vooral een aanzet. Dat de film met een speeltijd van zestig minuten daarom onaf aanvoelt, blijkt juist deel van zijn kracht.”
Trouw | Recensie *** | 6 oktober 2022 |Ronald Rovers